NHỮNG ĐIỀU ÍT BIẾT VỀ CHUYỆN TÌNH CÁC MÁC

NHỮNG ĐIỀU ÍT BIẾT VỀ CHUYỆN TÌNH CÁC MÁC

"Không có Gien-ny Phôn-vet-pha-len thì Các Mác không bao giờ được như thế". Ê-lê-ô-nô-rơ-mác A-rư-linh, người con gái út của vị lãnh tụ giai cấp vô sản toàn thế giới đã viết về bố mẹ mình như vậy. Chưa bao giờ hai cuộc đời - và cả hai cùng tuyệt diệu - lại gắn bó chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau một cách hoàn hảo đến thế.

“Nghệ thuật không  sao đẹp bằng Gien-ny”

Là dòng dõi nam tước Phôn-vet-pha-len, Gien-ny thuộc tầng lớp quý tộc thần thế bậc nhất nước Phổ. Ông nội là Tổng tư lệnh của quân đội Phổ. Bà nội thuộc tầng lớp quý tộc cao nhất ở nước Tô-cách-lan. Nhưng ông thân sinh của Gien-ny, Lu-vich Phôn-vet-pha-len khác với số đông những đại biểu của giai cấp mình, là một người có học vấn uyên thâm, lại có tư tưởng phóng khoáng (chính vì vậy, sau này Các Mác đã đề tặng bố vợ tương lai của mình luận án tiến sĩ). Còn bà thân sinh lại là một người đàn bà giản dị, chân thành, dành cả cuộc đời vào việc chăm sóc chồng con.

Ngày 12/2/1814, người con gái yêu quý Gien-ny của dòng họ Phôn-vet-pha-len ra đời ở Dan-xve-đen thuộc tỉnh Rê-na-ni. Lên hai tuổi, gia đình dọn đến Tơ-re-vơ. Thời thơ ấu của bé Gien-ny không hề biết đến thiếu thốn, một tuổi thơ đẹp đẽ vây bọc giữa tình thương của gia đình.

Các Mác và Gien-ny.

Ngôi nhà xinh đẹp có khu vườn rộng sum xuê hoa lá mà cô bé tóc vàng, mắt đen, vừa kháu khỉnh, vừa lanh lợi, thường chơi trò trẻ con đầu tiên, nằm giữa khu phố đông đúc của những kẻ giàu sang, đó chính là tổ ấm của gia đình quan cố vấn chính phủ hoàng gia Phổ. Lút-vich Phôn-vet-pha-len, một người có uy tín lớn trong giới quý tộc Tơ-re-vơ. Ông là bạn thân của quan cố vấn tư pháp Hen-rích-mác, thân sinh cậu bé Mác. Bọn trẻ hai gia đình thường nô đùa với nhau trong khu vườn đó. Sau các trò chơi trẻ con, cậu bé Mác tiếp tục là vị khách thường xuyên của gia đình Vet-pha-len.

Năm lên mười hai tuổi, Mác bắt đầu cắp sách tới trường trung học, thì Gien-ny đã là một thiếu nữ mười sáu tuổi và bắt đầu bước vào giới thượng lưu ở Tơ-re-vơ. Cô có một sắc đẹp lộng lẫy, huy hoàng được mệnh danh là “Nữ hoàng của các vũ hội”. Sau này, trong một bức thư gửi cho cha, Mác đã phải thốt lên: “Nghệ thuật không sao đẹp bằng Gien-ny”.

Biết bao chàng trai quý tộc vây quanh cô gái diễm kiều ấy. Các cụ thân sinh cũng muốn chọn một chàng rể trong đám thanh niên giàu sang cho con gái yêu của mình. Nhưng cuộc sống hào nhoáng mà trống rỗng của giới thượng lưu không hề rung động lòng cô, Gien-ny thờ ơ trước sự săn đuổi của bọn họ. Cô tìm kiếm một lý tưởng cao cả, một cuộc sống ý nghĩa hơn. Sau này cô đã tìm thấy ở người bạn thời niên thiếu thường lui tới gia đình mình.

Dần dà vượt qua tuổi thiếu niên, Gien-ny và Mác bắt đầu nói với nhau những câu chuyện đứng đắn về những vấn đề của cuộc sống xã hội. Đôi bạn trẻ tỏ ra hâm mộ những nhà tư tưởng lớn đương thời, khao khát những lý tưởng tự do của họ. Sau khi tốt nghiệp trung học, Mác đã mạnh bạo và dứt khoát tỏ rõ quan điềm chính trị của mình. Gien-ny rất tâm đắc với những quan điểm tiến bộ của Mác. Chẳng bao lâu cô cảm thấy trở nên thân thiết đối với trái tim anh và lòng cô tràn ngập một niềm hạnh phúc mới mẻ.

Lúc này Mác phải xa Tơ-re-vơ để vào trường Đại học Bon, mang theo bao nhiêu kỷ niệm đẹp đẽ về người bạn gái thân yêu của mình. Anh viết cho cha: “Khi con rời nhà ra đi, trước mắt con mở ra một thế giới mới, thế giới của tình yêu - một tình yêu say đắm...”. Năm sau về nghỉ hè, Mác và Gien-ny đã bí mật hứa hôn.  

Vượt qua thiên kiến giai cấp

Nhưng con đường dẫn tới hạnh phúc của họ không suôn sẻ. Thiên kiến của dòng họ Phôn-vet-pha-len và nhất là của xã hội thượng lưu vây bọc quanh nàng, không dễ dàng chấp nhận một cô gái quý phái bậc nhất có thể trao cuộc đời cho một chàng sinh viên nghèo, lại mang tư tưởng tự do. Vì vậy khi hứa hôn, hai người phải giấu hết mọi người.

Vượt qua chặng đường bảy năm trời đấu tranh gian khổ với những thiên kiến tàn nhẫn đó, cuối cùng tình yêu son sắt và sự kiên trì đã thắng. Ngày 19/6/1843. Một lễ cưới giản dị khác với tập tục đã được tổ chức, vĩnh viễn gắn cuộc đời hai con người tuyệt diệu với nhau.

Từ nay Gien-ny đã có thể hoàn toàn tham gia vào cuộc sống và hoạt động của Mác. Và như sau này, Phô-ri-đrich Ăng-ghen, người bạn chí thiết của hai người đã viết: “Gien-ny không những đã cùng chia sẻ số phận, công việc và cuộc đấu tranh của chồng, mà còn dự phần vào đấy với một trí minh mẫn phi thường và một trái tim nồng cháy”.

Gia đình Các Mác chụp cùng Ăng-ghen.

Sau ngày cưới, một bước ngoặt quan trọng mở ra trước đường đời của hai vợ chồng trẻ. Từ thời sinh viên, Các Mác đã là một chiến sĩ cách mạng, lãnh tụ của “nhóm Hê-ghen trẻ”. Giờ đây là một tiến sĩ triết học, ông đã nổi tiếng là một trong những đại biểu ưu tú của nền dân chủ Đức mới hình thành. Ông bị liệt vào số những nhà cách mạng nguy hiểm nhất đối với chế độ phản động Đức.

Trước sự đe dọa thường xuyên của chúng, Mác mất khả năng hành động. Ông quyết định dứt khoát dời khỏi nước Đức, để từ nước ngoài có điều kiện đấu tranh mạnh hơn cho cách mạng. Với tình yêu tha thiết, không chút ngại ngùng về cuộc sống có phần phiêu lưu sắp tới, Gien-ny Mác đã dũng cảm cùng chồng sang Pháp. Tháng 10/1843, họ tới Pari, mở đầu cuộc sống lưu vong đầy sóng gió.

Lúc đầu là một cuộc ra đi tự nguyện. Nhưng chỉ ít lâu sau, bị nhà cầm quyền Pháp tiếp tay cho chính phủ Phổ trục xuất; vợ chồng Mác phải chạy sang Bỉ. Khi cuộc cách mạng 1848 bùng nổ ở châu Âu, không chỉ Mác bị bắt mà cảnh sát Bỉ đã vô cớ bỏ tù luôn cả Gien-ny.

Ra tù, trở về Pari, bị chính phủ Pháp can thiệp lần thứ hai, họ lại phải dời sang Luân Đôn (Anh quốc). Từ đó là một cuộc sống lưu vong thật sự, với tất cả cảnh khủng khiếp của nó. Vào những năm này, Gien-ny Mác phải chịu những đòn giáng tới tấp của số phận, tàn nhẫn đến mức tưởng không chịu nổi đối với ngay cả người phụ nữ dũng cảm kiên cường này.

Cảnh thiếu thốn cùng cực đã lần lượt cướp đi của bà ba đứa con nhỏ. “Tôi đã trải qua nhiều cơn bất hạnh, nhưng đến bây giờ tôi mới hiểu được thế nào là một điều bất hạnh thực sự”. Mác đã viết cho Ăng-ghen như vậy. Còn Gien-ny đã ghi vào nhật ký của mình: “Nỗi đau xót của tôi thật vô cùng to lớn!”.

Chuyện tình thời đại

Tuy nhiên nỗi đau khổ khủng khiếp đó không cản được bước đường đấu tranh cách mạng của Gien-ny Mác. Cùng với chồng, bà làm việc suốt ngày đêm không mệt mỏi. Dẫu hết sức bận rộn, lo lắng vì cuộc sống khó khăn của một gia đình đông con, bà vẫn đảm đương xuất sắc nhiệm vụ thư ký cho chồng. Bà chép các bản thảo của Mác, hoặc ông đọc cho bà viết.

Bà thường đóng góp cho ông những ý kiến sắc sảo. Hầu như Mác không cho công bố một bản thảo nào khi chưa được Gien-ny xem và góp ý. Bà thường thay mặt chồng giao dịch về bản thảo với các chủ nhà in, nhà xuất bản. Ngoài ra bà đã thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào được giao, ngay cả những nhiệm vụ phức tạp nhất đòi hỏi sự thông minh và dũng cảm.

Gien-ny và con gái Lau-ra.

Chính nhờ sự tâm đắc và hỗ trợ lẫn nhau đó, ngay cả trong những năm gian khổ nhất, phải sống giữa cảnh bần cùng cay đắng và bệnh tật, gia đình Mác vẫn cảm thấy hạnh phúc, Mác và Gien-ny bao giờ cũng là cha mẹ mẫu mực của con cái. Tình yêu đó và sự vui vẻ vô tư của họ đã in sâu vào ký ức các con.

Cuộc đời sôi nổi, trong sáng của cha mẹ đã ảnh hưởng lớn đến sự hình thành phẩm chất và tương lai con cái họ. Hai vợ chồng sinh hạ được sáu con, chỉ còn lại ba người khôn lớn và đều trở thành những người dũng cảm, tiến bộ và hạnh phúc.

Bà mẹ rất sung sướng thấy cả ba con gái mình đều đi theo con đường của cha, đều là những chiến sĩ kiên cường của giai cấp vô sản; đồng thời cũng là những người vợ đảm, mẹ hiền theo gương bà. Bà cảm thấy tự hào và tràn đầy hạnh phúc. Tiếc rằng bà không được hưởng niềm hạnh phúc đó lâu hơn.

Những năm cuối đời của Gien-ny Mác luôn bị bệnh tật dày vò. Bệnh ung thư đã hành hạ bà một cách dai dẳng. Bà không sống đến ngày thắng lợi của phong trào công nhân Đức, nhưng bà không chút nghi ngờ vào thắng lợi mai sau của nó. Bệnh tật của bà ngày một trầm trọng, nhưng toàn bộ tâm trí của bà vẫn hướng về các đồng chí mình đang đấu tranh gian khổ. Điều kỳ diệu là ngay những ngày cuối cùng trong cơn hấp hối, bà vẫn cố giữ thái độ tươi tỉnh để an ủi chồng con. “Cho đến khi chết - người con gái út kể lại - mẹ tôi vẫn vui vẻ để xua tan những nỗi lo lắng của chúng tôi”.

Ngày 2/12/1881, Gien-ny Mác vĩnh viễn ra đi. Những lời nói cuối cùng bà dành cho Mác. Bản thân ông lúc đó cũng đang ốm nặng, hết sức sửng sốt, bàng hoàng trước phút lâm chung của người bạn đời vô cùng thân thiết. Không đầy hai năm sau, ngày 14/3/1883, con người vĩ đại ấy cũng theo vợ đi vào cõi vĩnh hằng. Thi hài của Người được đặt cạnh Gien-ny - người bạn đường, người đồng chí, trước hết là người vợ thủy chung, niềm hạnh phúc lớn nhất của đời mình.

Hồ Mậu Đường